dünyanın en cesur köpeğinin muhteşem hikâyesi

Cesur sokak köpeği Arthur’un hikâyesi gelecekte film olacak. Orası kesin. Ama onun yaşamı filmlere taş çıkartıyor.

Olaylar Ekvador’da geçiyor. Kuzeyde Kolombiya, güneyde Peru arasında kalan, Pasifik Okyanusu kıyısındaki bu Latin Amerika ülkesinin toprakları, kıtanın yağmur ormanlarının bir bölümünün de ev sahibi. Sık ormanları, yüksek tepeleri, deli akan nehirleriyle Ekvador, insanoğlunun sınırlarını test etmesi için doğal zemin.

Fiziksel dayanıklılığın en üst düzeyde zorlandığı ‘Serüven Yarışı Dünya Kupası’ (Adventure Racing World Championship) bu yüzden kasımda Ekvador’daydı. Dünyanın dört yanından ekipler, Pasifik’e, And Dağları’na ve yağmur ormanlarına yayılan, günler süren 692 kilometrelik yarışa (koşu, yüzme, trekking, rafting ve bisiklet etaplarını içeriyor) katılmak için Ekvador’a geldi. Ama perişan görünümlü, aç susuz bir sokak köpeği sporcuların önüne geçti. Tamamen tesadüfen…

Bir köfte uğruna

Bisiklet etabının sonrasında, pestili çıkmış yarışmacılar birkaç saatliğine dinlenirken, İsveç’in ‘Team Peak Performance’ takımının kaptanı Mikael Lindnord’un gözüne yara bere içinde bir köpek çarptı. İsveçli sporcu, hızlıca bir şeyler atıştırmak için konservesini henüz açmıştı. Mecalsiz köpeğin haline acıyıp yanına gitti. Köftesini onunla paylaştı.

“Aslında böyle bir yarışta bir köpeğe yaklaşmamam gerekir. Hastalık taşıyor olabilirler. Hem bu köpeğin sırtı kan içindeydi. Çok kötü kokuyordu. Köfteyi verip döndüm. Koşmaya başladığımızda onu unutmuştum.”

Hep bir gözü açık uyudu

Köpek unutmamıştı. Yorgunluğuna aldırmadan Lindnord’un ekibinin peşine düştü. Uzaktan onları izlemeye başladı. Bir iki saat sonra onu fark ettiklerinde diz boyu çamurda geçilen bataklık bölgesindeydiler. Yorulup bırakacağını düşündüler. Yoruldu ama bırakmadı. Yağmur ormanlarına vardıklarında, o da ormana girdi.

‘Macera Yarışı’nda harita kullanılmıyor, kaybolmak çok kolay. İsveçli ekip de kayboldu; beş altı saatlerini böyle kaybettiler. Yorgunlukları dayanılmaz bir noktaya ulaştığında, Kaptan Lindnord mola kararı verdi. Köpek de onlarla beraber çöktü. Sporcular uyukluyordu ama köpeğin bir gözü hep açıktı. “Onu bırakıp gitmemizden korkuyordu” diye anlatıyor Lindnord.

Suda da yarıştı

Bırakmadılar. Artık beraber yürümeye de alışmışlardı. Yağmur ormanında elbette köpek maması bulacak durumları yoktu. Köpek, her öğünde bin kalorilik enerji yiyeceği tüketti. Güçleniyordu. “Girdiğimiz her köyde koca bir köpek gelip onu sıkıştırıyordu. Bizimkisi hiç korkmadı. Gururluydu. ‘Kral Arthur gibi cesur’ diye düşündüm.” Köpeğin adı Arthur kaldı.

Birkaç gün sonra 60 km’lik rafting etabı başlamak üzereydi. Organizatörler, İsveçli ekibe Arthur’u bırakmaları gerektiğini anlattı. Kanolar riskliydi. “Buraya kadarmış” diye düşündü Lindnord; Arthur’la vedalaştı. Ekip küreklere asıldığında, arkalarından önce bir feryat, sonra ‘şılllopppp” diye ses geldi. Arthur suya atlamıştı. Yüzüp kanoya yetişti. Lindnord da daha fazla düşünmedi. Organizatörlere kulak asmadan onu sudan çekip aldı.

“On kilo olduğunu düşünmüştüm ama 27 kiloydu. Kucağımdayken kürek çekmekte zorlanıyordum. Arada bir atlayıp kendisi de yüzüyor, balık avlıyordu. Döndüğünde de üşüyordu. Goretex ceketimi çıkarıp onu sarıyordum.”

“Sürekli ağlıyordum”

Böyle böyle yarışı bitirdiler. Kazanamamışlardı ama keyifleri yerindeydi. Arthur’la ne yapacaklarını düşünüyorlardı. Lindnord oralarda öleceğini anladığı için Arthur’u İsveç’e götürmeye karar verdiğini anlatıyor: “Bürokrasi yarıştan da uzun sürdü. İsveç’te tarım bakanlığı, Ekvador’daki yetkililer; hiç kimse izin vermiyordu. Uçağımızın kalkmasına 20 dakika kala çözdük sorunu. Ben bu süre boyunca sürekli ağlıyordum. Uçağın kargosuna yerleştiğine emin olmadan da nefes alamadım.”

Lindnord, uçağa binmeden önce karısı Helena’ya “Ailemiz dört kişi olacak” diye mesaj atmış (Bir buçuk yaşında, Filippa isimli bir kızı var). Ama Arthur’un ailesi artık daha da büyük: Bir ulus! Uçak İsveç’e indiğinde Arthur bir kahraman gibi karşılandı!

Yaraları iyileşiyor

Arthur şu an, bürokrasi gereği, bir hayvan hastanesinde, devlet gözetiminde. Lindnord’a en son ne zaman gördüğünü soruyorum. Perşembe günü görmüş. “Sırtındaki dört büyük yaradan üçü iyileşmek üzere, sadece birisi için biraz daha zaman geçmesi gerekiyor. Arthur oyuna çok düşkün bir köpek. Hem çok da atletik. Onu görmeye gittiğimizde masaya bir kedi gibi kolayca sıçradı.”

Masaya sıçramak ne ki! Arthur, dünyanın en zorlu yarışlarından birini gık demeden bitirdi. Birazcık dinlenmeyi hak ediyor.

* 6 Aralık 2014 tarihli Hürriyet Cumartesi'de yayımlanmıştır. Fotoğraflar: Krister Göransson / Peak Performance Team 

intikam yavaş yenen bir yemektir

Shave it from 3DAR on Vimeo.

Doğadan geldin, doğaya döneceksin. Ne kadar aldıysan o kadar vereceksin. Hatta daha da fazla. Seve seve vermiyorsan, zorla vereceksin. İntikamını alacak doğa.

Evrenin o kadar da umrunda değilsin.

Doğayla inatlaşırsan, olası bir felaketin ardından birkaç yıl içinde sokaklarda yeni bir toprak tabakası belirecek; ağaçlar yavaştan kök salmaya başlayacak. Parklar, ormana benzeyecek. 100 yıl içinde bugün birkaç kayın ağacı ve çalılıktan ibaret korular, balta geçirmez ormanlara dönecek. 

Mesaj bu. Shave It!

Olağanüstü kısa animasyon Shave It’in olağanüstü akıllı maymunun yaptığı gibi intikamını ağır ağır, tadını çıkara çıkara planladıktan sonra alacak doğa. Acelesi yok. Bekliyor.

Arjantinli animasyon stüdyosu 3dar harika iş çıkarmış. Hele sona doğru, kendisi de bizzat çizgi karakter canımın içi Rita Pavone’nin Viva La Pappa Col Pomodoro’nun başlaması on numara hareket. Shave it!!

* 3dar kimdir, eserleri nelerdir, böyle buyurun

metali eritip öküzü ehlileştirdiğimiz dünyada

Önce biraz insanlık tarihi okuyalım. National Geographic kâşifi Paul Salopek anlatıyor: 

“ (…) İnsanoğlu Ortadoğu’dan geçtiği sırada durakladı. İki yüz bin yıllık gezginlikten yorgun düşen avcı-toplayıcı grupları Levant’in tebeşirli vadilerine yerleştiler. Güvenilir tatlısu kaynağı arayıp buldular. Çavdar, kavılca, keten… Yabani otları ekmeyi öğrendiler. Boynuzlarının genişliği iki metreyi bulan öküzleri ehlileştirdiler. Göçerliğin dayattığı avcılık sonsuza değin bir yana bırakıldı. Bunun yerine bu yeni yerleşimciler, taş taş üstüne koyup ilk köyleri, kasabaları, şehirleri inşa ettiler. Eritilmiş metal çıktı ortaya. Ticaret ve ordular da… Bütünüyle farkı bir dünya oluştu, gelişti, büyüdü -ve biz hâlâ o dünyada yaşıyoruz- Bu ‘Neolitik devrim’ 9-11 bin yıl önce yaşandı.”*

Uzun bir yol… Belki de yeterince uzun değildir. 2014 Türkiye’sinde önce Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, ardından Başbakan Ahmet Davutoğlu, kadın-erkek eşitliği üzerine tuhaf tuhaf çıkarımlar yapıyor. Erdoğan’ın kadınla erkeğin birbirine eşit olmadığı, olamayacağını, kadının fıtratının buna izin vermediğini söylediğini hatırlayacaksınız. Daha birkaç gün önceydi. Bunun yerine, ‘annelik kurumunu’ öne çıkardı. Blogda daha önce, şurada yazmıştım. 

Dün de Davutoğlu girdi topa. “Bu eşitlik ‘mekanik’ olarak algılanıyor” dedi. Ne demekse ‘mekanik!’  Önemli olan ‘eşdeğerlik’ imiş. Sonra o azala azala bitmeyen İskandinavya intiharları muhabbetine girdi. Ve tabii ki kadının ailedeki rolüne:  

“Bugün insanlığın aile merhametine ihtiyacı var. Örneğin İskandinav ülkeleri de dünyanın en öncü ülkeleri ama intihar oranları da en üst düzeylerde. Neden? Çünkü modern toplumu kopardığınızda, ‘Madem ki bir tarafta şu vardır, diğer tarafta da bu olacak’ diye mekanik bir eşitliğe soktuğunuzda o zaman hayatı tamamlayıcılık ilişkisini de yok etmeye başlıyorsunuz. Madem ki kadınlarımız insan neslini devam ettiren o ulvi görevi yürütüyorlar, tabii ki anne olmadan önce ve sonra, dinlenmek ve çocuklarına vakit ayırmak hakkına sahiptir. Bunu vermek hak vermek değil, sadece bir borç ödemektir. Manevi bir borç ödemektir.” 

Dönelim Salopek’in notlarına… Upuzun bir tarih bu… 200 bin yıl boyunca gezmiş, avlanmış, yorulmuşuz. Sonra durup yerleşmişiz, öküzü ehlileştirip, demiri eritip, şehirler kurmuşuz. O da tutmuş topu topu 10 bin yıl. Salopek’in dediği ve devlet büyüklerimizin açıklamalarından da anlaşıldığı üzere, belli ki, biz hâlâ o eski dünyada yaşıyoruz. 

Kısa, basit bir cümle: Kadın, erkek eşittir! Bugün bunu açık açık diyemiyorsa bir başbakan, bir cumhurbaşkanı, dert etmeyelim, yüz bin yıl sonra ona da sıra gelir elbet. Ben tarihin yavaş akmasından başka bir açıklama bulamıyorum. Sıra gelmedi herhalde. 

Stratejik derinliğimiz müsade ederse o da olacak. Enseyi karartmayın.  

* Paul Salopek, ‘Kutlu, lanetli, sahipli - Kutsal topraklarda adım adım’, Aralık 2014, National Geographic Türkiye.

ağaca tünemiş ejderha, apartman toplantısı ve sürpriz bir kıvılcım

Ağaca tünemiş bir ejderha… Düşlerden yontulmuş bir heykel. Sanatçı James Doran-Webb, bu ejderhayı bir yılda tamamlamış. Ağacın altında duran da onun kızı… Güzel bir çocukluktur böylesi herhalde. İngiliz Doran-Webb 26 yıldır Filipinler’de yaşıyor. Ahşap heykelleriyle tanınıyor. En bilinen eserleri de özel bir proje için hazırladığı at heykelleri. Bu heykeller nehirlerin sürüklediği, denizlerde kıyıya vuran dallardan, ağaç parçalarından yapılıyor. Düzelteyim, önce çelik bir iskelet, çevresine ağaç parçaları. Malzemesi doğada başıboş gezerken bulduğu parçalar olmasına rağmen, her bir kilo için bir ağaç dikiyormuş. Hedefi seksen bin ağaç. Fazlasını merak eden buradan ulaşsın. Diğer fotolar da aşağıda. 

Dünkü mevzu için farklı bir bakış açısı… Azerbaycan’da pulsuz askerlik yokmuş. Günlerin Köpüğü blogunun şu aralar Bakü’de misafir yazarı tatlı tatlı anlatmış. Burada.

Geçen haftaydı, kitapçıda bir delikanlına yanındakine Turgut Uyar’ın kitabını gösterip “Bu adamın kitapları çok konuşuluyor” diyerek Uyar’ı övdü. Twitter’a yazdım bu anı. Cevaplardan çıkan sonuç: Uyar’ın şiirleri artık dizilerin malzemesi. Ben de bir iki defa denk gelmiştim ama almış yürümüş meğer. E, kötü değil. 

Geçen gün hayatımın ilk apartman toplantısına katıldım. Eğlenceli bulacağımı düşünüyordum. Sıkıcıymış. 

Doğu Avrupalı Yahudilerin müziği klezmer’i ve ondan esinlenen müzikleri dinlemeye devam. Oralarda yaşarken maalesef denk gelmediğim Amsterdam Klezmer Band’in yoğun Balkan esintili şarkıları arasında bir kıvılcım çakıyor. Kötü kelime esprisi için affedin, son albümleri Blitzmash’daki Pandora isimli şarkıya, Türk asıllı Hollandalı şarkıcı Kıvılcım eşlik etmiş. Çok da güzel etmiş. 

bankaya yürüyüş kararı sayılacak, say

Bedelli çıktı ya, her yerde tantana. Karşı çıkanlar, sevinenler, goygoyunu yapanlar… 

Ben çoğu gazetenin mevzuyu haberleştirme şekline takıldım. Görsel tercihleri bir tuhaf.

Silahlarıyla atlayan zıplayan komandolar, savaş boyaları, ileri çıkartılmış göğüsler, esas duruşlar…

Yanlış olmasın, bu haberin muhatapları, askerlik adına, bir bankaya gidip gelecek en fazla. Hani “Her Türk asker doğar” safsatası vardır ya, sayfayı yapanlar da bedelli coşkusu mu yaşıyor acaba. Abartıyorlar.

Bir de, askerlikten anlaşılan ne? Tamam, bazıları çok çok zor koşullarda yapıyor da, askerlik çoğunluk için sonu gelmez içtimalar, kantin önü muhabbeti, yemekhane kuyruğu, mıntıka temizliği, sayılamayan yürüyüş kararları, bolca dedikodu… Doğu’da yapanlar dışında ben kimseden zorlu anılar duymadım. Belli ki askere gitmeyenler, kamuflajla birlikte savaş boyası da dağıtıldığını sanıyor.

Neyse, bedelli de kalksın, en iyisi öyle.