bankaya yürüyüş kararı sayılacak, say

Bedelli çıktı ya, her yerde tantana. Karşı çıkanlar, sevinenler, goygoyunu yapanlar… 

Ben çoğu gazetenin mevzuyu haberleştirme şekline takıldım. Görsel tercihleri bir tuhaf.

Silahlarıyla atlayan zıplayan komandolar, savaş boyaları, ileri çıkartılmış göğüsler, esas duruşlar…

Yanlış olmasın, bu haberin muhatapları, askerlik adına, bir bankaya gidip gelecek en fazla. Hani “Her Türk asker doğar” safsatası vardır ya, sayfayı yapanlar da bedelli coşkusu mu yaşıyor acaba. Abartıyorlar.

Bir de, askerlikten anlaşılan ne? Tamam, bazıları çok çok zor koşullarda yapıyor da, askerlik çoğunluk için sonu gelmez içtimalar, kantin önü muhabbeti, yemekhane kuyruğu, mıntıka temizliği, sayılamayan yürüyüş kararları, bolca dedikodu… Doğu’da yapanlar dışında ben kimseden zorlu anılar duymadım. Belli ki askere gitmeyenler, kamuflajla birlikte savaş boyası da dağıtıldığını sanıyor.

Neyse, bedelli de kalksın, en iyisi öyle. 

hep fatih terim'in kazandığı ülke

Bu ülkenin kuralları var. Birincisi, asla özür dilemeyeceksin. Şunu bilmek de faydalı: Yanlış yaparsan, yanlış yaptığını kabul etmeyeceksin. Ve elbette: Başarısızlığı hiçbir koşulda kendine bağlamayacaksın. 

Başka şartlar başka koşullar icat edeceksin. İkna edeceksin. Zeminin altında kaydığını hissedersen bağıracaksın. Suçlayacaksın. 

Yoksa biletini keserler. 

“Hatalıysam ara” diyebilirsin, buna izin var. Bu, hatalı olduğunu senin kabul etmen değil, başkasının görüp, işaret etmesi. Aramaksa gazının alınması için. Sonra kale almamak yine senin insiyatifinde. 

Hata yapmak, özür dilemek kırılganlıktır bu ülkenin kurallar kitabına göre. Başarısız olunur, olunabilir ama sadece elverişsiz koşullar yüzünden. 

İsteyen kişinin her şeye gücü yeter evelallah. 

Başarısızlık ancak fitneyle gelir, vatansevmezlikle gelir, tanrıtanımazlıkla gelir, çokbilmişlikle entellikle gelir…

İş bilmemekten, zayıf olmaktan, zamana ayak uyduramamaktan kaynaklanmaz burada başarısızlık. 

Başarısızlık bu ülkede sadece ‘kırılgan’ olanın biletini kestirtir. 

Bu ülke Fatih Terim’in ülkesi. Onun gibilerin ülkesi. Bilmem kaç milyon dolar maaş aldığı halde, yaptığı işteki başarısızlığın ihalesinin bize kaldığı ülke burası. Bizim vatansevmezlikle suçlandığımız, onun sürekli haklı çıktığı ülke. 

Şampiyon Lucescu’yu kovdurup onu getiren, milli takımdan Ersun Yanal’ı kovdurup onu getiren, bizzat kendini kulübünden kovdurup mağdurların kralı ilan ettiren, sonra o mağdur haline kıyamayıp milli takımın başına geçirten, en son Prandelli’yi kovdurup yine bir şekilde onu getiren… Ülke.

Bu sonuncusu özellikle Türkiye’de birçok genç insanın, genç futbol adamının gönlünü kırdı eminim. Burası öyle bir ülke. Terim’in ülkesi…

Bizim bir şekilde ona teslim olduğumuz, onun bağırmasına çağırmasına boyun eğdiğimiz, hatasızlığına biat ettiğimiz, şişkin maaşına razı olduğumuz, türlü hakaretlerini sineye çektiğimiz, başarısızlığına aldırmadığımız, başardığında tanrı katına çıkardığımız… Ülke. 

Bu gece Karabük’ün başındaki genç teknik adam Tolunay Kafkas,takımının Beşiktaş’la yaptığı maçtan sonra, görünürde hiç neden yokken, birdenbire patladı. “Bu ülkeden ümidimi kestim” dedi. 

“ (…) Ülkeden de ülkemin insanından da umudumu kestim. Çünkü hiç kimse futbolun gelişmesi ve ilerlemesi için bir şey yapmıyor. Kendi çıkarları ve menfaatleri için çalışıyor. Türkiye'de insanların kişiliğine, doğruluğuna, dürüstlüğüne saygı gösterilmiyor. Parasına ve gücüne gösteriliyor. Güç kimdeyse... Bu ülke bu durumda. Genel söylüyorum.”

O kadar söylüyor. Genel söylüyor. Belki benim söylediğimi bile söylemiyor ama ben yine tekrar edeyim, bir çok konuda hep yerimizde saymaya mahkumuz. 

Çünkü burası bir şekilde hep Fatih Terim’in kazandığı ülke.

kamila icin ninni

Birkaç gündür bu şarkıyla yatıp kalkıyorum: Lullaby for Kamilla. Ünlü kemancı Nigel Kennedy’nin Polonyalı grup Kroke ile kaydettiği ‘East Meets East’ albümünden. Bir hafta öncesine kadar ne şarkıdan ne de gruptan haberim vardı. Şimdi hiç aklımdan çıkmıyor. 

Kroke (Eski İbranice’de Krakow) Doğu Avrupalı Yahudilerin müziği Klezmer’le Balkan ezgilerini, hafiften Ortadoğu’yu ve cazı kaynaştıran bir grup. Üstat Kennedy’le de ayrı kaynaşmışlar. ‘East Meets East’ (2003 yılında yayınlanmış) hem fıkır fıkır hem hüzünlü bir albüm (içinde Natacha Atlas gibi sürprizleri de var). Bu yukarıdaki şarkıysa tarife sığmıyor, bambaşka… Tadı sanırım en çok tren penceresinde çıkar. Ama bir trene de daha çok var. 

* ‘Trende dinlenecek şarkılar’ diye bir liste yapmalı. Aklıma ilk Lhasa de Sela’dan ‘La Confession’ geldi. Uuuu, daha bir sürü şarkı var. Zevkli liste olur. Başka neler girer acaba?

* Bugün bayiden gazetemi almış parayı uzatırken: “Bir Radikal, buradan” dedim. Demişim yani, sonra fark ettim. Adam baktı tuhaf tuhaf. “Bir Radikal” diye tekrarladım yine. Sonra ayıldım. Adam “Yok Tasvir-i Efkâr” demiştir herhalde içinden. 

* Gazete hadisesinden sonra bir de yanlış vapura biniyordum ki, arkadan yetişen Mehmet kurtardı, sağolsun. “Karaköy olmaz şimdi sana, Eminönü’ne gel temiz temiz” dedi de kendime geldim. Dalgın günler…

* Ama günün esas olayı bir kitap, içindeki de bir güzel nottu. Elifciğim, Amerikalardan göndermiş… Daha ne olsun!

harbe giden sarı saçlı çocuk

La Detente from Not To Scale on Vimeo.

La Detente... Birinci Dünya Savaşı’nda siperlerde sıkışmış bir asker kaçışı bir çocukluk rüyasında bulur… Pierre ve Bertrand ikilisinin 2011’de, dört senelik uğraşın sonunda çektiği video insanı silkeliyor. Hem düş hem kabus, zor bulunur bir iş. 

Yönetmenlerin diğer işleri için şuraya buyurun.

eski bir sabah, uyuyan kedi ve beceriksiz yağmur

Kısa kısa gidelim biraz.

Bu aralar hep bu yukarıdaki şarkıyı dinliyorum. Johnny Cash, Nine Inch Nails’den 2002’de coverladığı Hurt’te pürüzsüz akıp gidiyor. Muazzam videonun tarihi 2003, yani siyahlı adamın öldüğü yıl. Zaten klipte de, hissetmiş gibi, geçmişe bakıyor Cash. Çocukluk evi de orada, hapishane konserleri de. Country şarkıcısı karısı June Carter da klibin bir anında, gitar çalan kocasının arkasında durmuş, hüzünle seyrediyor sahneyi. İkisi de o sene peş peşe gidecek bu dünyadan. Yıllar önce bir sabah uyku tutmayınca, kalkıp o upuzun filmi, Cash’in hayatını anlatan Walk The Line’ı izlemiştim. Joaquin Phoenix ile Reese Witherspoon’un (June Carter’ı oynuyordu) pırıl pırıl oyunculukları, inandırıcılıkları halen aklımda. Film bitince, işe gitmek nasıl zor gelmişti…

Geçen haftanın en güzeli, sokaktan topladığı yaprakları kaldırıma yığan, sonra da içine yerleşip uyuyan kediydi. 

Kış güzel değil ama kışın gelişi güzel… ‘Winter is Coming’ de vurgu boşuna değil. 

Yağmur bu sene çok mu beceriksiz yağıyor? Kötü Yeşilçam filmlerinde kovayla boşalttıkları gibi…

Şu haftanın tatlı haberlerindendi: Gürültüsü sakinlerinin canına tak edince, Venedik’te tekerlekli bavullar yasaklanmış. Yani artık tıkır tıkır yürümek yok. Günahı 500 Euro. İyidir şehirlinin turiste delirmesi, sağlıklıdır. 

Daha da tatlı haber, Obama’nın ‘özgürlük madalyası’ taktığı Meryl Streep için sarf ettiği sözler (Kupür Hürriyet'ten): “Herkesin önünde açıklıyorum. Meryl Streep’i seviyorum. Ona âşığım. Onu sevdiğimi kocası da biliyor, Michelle de biliyor ve yapabilecekleri hiçbir şey yok.” Birçok mevzuda başka siyasetçilerden farkı yok Obama’nın ama böyle hoşlukları da mevcut. Başka da kimse yapmaz. Bizde zaten hayal!

mahallenin abileri zora düşünce

Bir yerden kovulmak sevimsiz. Kimse yaşamasın isterim. Ama gazetecilik işte teknik direktörlük gibi; Türkiye’de bir yerden sonra illa kovuluyorsunuz. Durum bu. 

Tabii son on yıldır, belli bir kesim için, daha doğrusu medyanın kendini ‘muhafazakâr olarak tanımlamayan’ kesimi için, durum haydi haydi bu. Bugün onlarca gazeteci sistemin dışında. Ya da kendilerini körelten yerlerde çalışmak zorundalar. Gidebilecekleri bir yer yok artık. Oysa mevcut gazete ve televizyonların dışında, herhangi bir gazeteyi ve televizyonu ferah ferah kalkındıracak iyi isimler var. 

Birer birer işten atıldılar. Bazıları özellikle attırıldı. Medya yeniden dizayn edilirken, kartlar dağıtılırken “seni istemiyoruz” denildi. Bitti. 

Şimdi üç muhafazakâr yayın yönetmeninin kovulmasını konuşuyoruz. Mahallelerinin ağır abileriyken birdenbire kendilerini kapının önünde buldular. Patron tasarrufuymuş. İnanmadık ya, peki… Normaldir, gazetecilik bu, burası da Türkiye… 

Ben esas o mahalleden yükselen itirazlara takıldım. Birçok yazar (belli ki kendi çaplarında bir cesaret örneği göstererek) seslerini yükseltti. Uhuvvet ne oldu, kardeşlik yara aldı, dava sıkıntıda, mahalle çürüyor, falan filan… 

Bu ülke son yıllarda o kadar sarsıntı geçirdi, Gezi’yi, Soma’yı, yolsuzlukları, türlü türlü operasyonu yaşadı, bu denli şikâyet etmemişti çoğu. Canlarının yandığını bu kadar göstermemişlerdi. 

Kendilerine yapılan haksızlık daha önemliymiş demek ki. ‘Adalet’ sözcüğünü altını çize çize kullanıyorlar artık. 

Hele içlerinden biri şu soruyu sorabildi: “Yeni bir medya dizaynı mı geliyor? Medya dizaynı bir tür yeni muhafazakâr sporu/eğlencesi mi?”

İnsan cevabını bildiği soruları yine de soruyor işte. Belki bu da bir tür spordur, eğlencedir. 

siz artık bunu mu konuşuyorsunuz?

Durum giderek tatsızlaşıyor. Diken, Foreign Policy’nin haberinden alıntılamış: “Türkiye’nin cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan giderek, davet edilmediği halde Şükran Günü yemeğine gelen ve sözleriyle herkesi rahatsız eden sarhoş amcaya benziyor.” 

Bu, Erdoğan’ın ‘kadınlarla erkeklerin eşit olamayacağını bunun fıtratlarına ters olduğunu’ vazettiği konuşmadan sonra… Dinlerken şaşkınlıktan ağzımızın açık kaldığı, milattan sonra 2014’te gerçekleşen o konuşmadan sonra… 

Şimdi gelsin “Ey Foreign Policy!” gitsin “Ey dış basın!” Lobiler, Türkiye’nin güçsüzleşmesini isteyenler, çekemeyenler falan filan… Standart senaryo. Erdoğan ortaya bir laf atar, hepimiz tartışırız, gündem değişir, ona yönelik tepki artınca Erdoğan’ın tabanında saflar sıklaşır.

Vahim olan şu: Dünyada herkes memleketle dalga geçmeye başladı. Dış basın, yabancı gazeteciler, ekmeğini menziline giren her siyasetçiyle kafa bularak kazanan televizyon şovmenleri falan değil sadece, dışarıdaki arkadaşlarımızdan duyuyoruz artık. 

Bu insanların lobilerle güç odaklarıyla ilgisi olmadıklarını söylemek bile gereksiz (Kayıtsız şartsız Erdoğancılara sorarsan “Hepsi birer maşadır” tabii) ama yine de söyleyeyim: Türkiye’yi özellikle seven, ilgilenen, kafası çalışan, dünyayı tanıyan kişiler bunlar. Konuştuğumuzda, bir araya geldiğimizde başka mevzu yok artık. “Erdoğan’ın derdi ne” diye soruyorlar. 

Bir süredir böyle gidiyordu da Ak Saray’ın ardından hız kazandı bu sorular. Dışarıda kimsenin Türkiye’nin gerçeklerini, dertlerini, ritmini anlamasını bekleyemezsiniz ama bin odalı o sarayın fotoğrafına bakan herkes kendince bir şeyler çıkarıyor. Almanı da çıkarıyor Japonu da. Artık Türkiye’yi ölçmek için herkesin elinde somut bir şey var: Bir yapı. Devasa, bize güya gurur vermek için inşa edilmiş bir yapı… 

Şimdi bir de fazladan soru: “Kadın-erkek eşitliği mi konuşuyorsunuz artık siz?”

İçine çöküyor memleket.

dünyanın ucunda av günü

sanki bir suya anlatıldım da bilinemedim 

ben 

benzersiz bir geyiği okşar gibi 

sevgisizliği okşayıp geçtim 

yol boyunca insanların 

uzak yakınlığını 

okşayıp geçtim

Edip Cansever, Manastırlı Hilmi Bey’e Dördüncü Mektup / Bezik Oynayan Kadınlar

Zamanın ruhu...Burası Alaska’nın avcı kasabası Barlow… İkisi de büyükanne olan anne kız, yeni avlanmış bir Grönland balinasının önünde selfie çekiyorlar. Alaska toplumunda, balina avından sonra sahilde toplanmak bir gelenekmiş.Hem avcıları kutluyor hem de hep beraber avı pay ediyorlar.

beni bekleyen sonsuza kadar bekleyebilirdi

Bugün büyük yönetmen Ömer Lütfi Akad’ın ölüm yıldönümü. Geçen hafta, bu aralar zevkle okuduğum otobiyografisi ‘Işıkla Karanlık Arasında’dan bir bölüm aktarmıştım. Bugün, anısına bir bölüm daha. Genç Lütfi Akad hayatının dersini alırken…  

Adapazarı’na gitmeye hazırlanıyorduk. Gitmeden önce bazı siparişler vermek üzere biriyle buluşmam gerekiyordu. Birden, üstümün başının pek güven verici olmadığını fark ettim, özellikle ayakkabılarım çok kötü durumdaydı. Taksim Sineması’nın (şimdi Devlet Tiyatrosu’nun bulunduğu bina) uzun duvarı boyunca art arda dizili ayakkabı boyacılarına doğru hızla yürüdüm, az vaktim vardı, en öndekinin sandığına ayağımı koydum. “Çabuk usta, şişir, acelem var” dedim. Boyacı başparmağı ile arkayı gösterdi. “Arkadaki arkadaşa geç beyim” dedi. “Neden, ne oluyor” dedim. “Ben ayakkabı boyarım beyim” dedi adam, “Bu benim işim, şişirme istiyorsan arkaya geç.” Bir an kalakaldım. Bütün alacağı 25 kuruştu, bir liranın dörtte biri. Ayağımı sandıktan çekmedim. “Buyur, bildiğin gibi boya” dedim, “Hakkını ver.” Beni bekleyen sonsuza kadar bekleyebilirdi, ben burada hayatımın dersini alıyordum. 

Lütfi Akad, Işıkla Karanlık Arasında, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2004. 

interneti kıran kâğıt, odadaki fil, ince bıyık - haftanın kapakları

Gazete temposuna kaptırınca, ilk göz ağrım dergileri ihmal ettim tabii. Hızla dönelim mevzuya. Geçen haftanın en iyi kapakları aşağıda. Daha yıl sonu gelecek, bu senenin kapaklarına gideceğiz.

Yukarıdakiyle başlayalım. 30 yıllık dergi Paper, harika iş yaptı: İnterneti kırdı! Kim Kardashian’ın bu cüretkâr ve sahtekâr (o vücudun öyle olamayacağını hepimiz biliyoruz, değil mi) pozu popüler kültür tarihine geçecek. İnterneti kıranın da adı gibi kâğıttan bir dergi olması manidar. Kâğıdı gömmeye vakit var daha, sabırsız internetçiler haddini bilsin.

İki ayda bir yayımlanan The Advocate’ın Putin kapağı on numara. Bıyık detayı nasıl akla gelmemiş daha önce. Kendini ‘gay haberleri LGBT hakları, siyaset ve eğlence’ dergisi diyerek tanımlayan Advocate’ devreye girmiş neyse ki. Büyük kapak. Her anlamda.

Tasarım dediğinde tek geçilecek ülke Hollanda. Yeni nesil reklamcıların, ’cutting edge’ tasarımcıların rağbet ettiği dergi Creatie de bu mevzunun bayraktarlarından.  Daha güzel kapakları vardı ama son sayısı da iyi. Kapakta “Masum hedefler: Avcılar 1000’den fazla insanı her yıl kazara avlıyor” yazıyor.

Sanat ve görsel kültür dergisi Elephant’ın özel sayısı, ‘There’s a new elephant in the room’ klişesiyle çıkmış. Kapağı ‘ortamdaki yeni fil’e uyumlu. Fil boku basmak olmazdı, daha iyisini yapmışlar.

 Son olarak bir de bir gazete ekleyelim listeye. Avustralya’nın Brisbane şehrindeki G20 toplantısında Putin çok da hoş karşılanmadı. Rus lidere, 17 Temmuz’da Ukrayna üzerinde düşürülen Amsterdam – Kuala Lumpur (MH17) uçağının hesabını sordu Avustralya gazeteleri. 38 Avustralyalının da öldüğü (toplamda 298 kişi) uçağın vurulmasında, biliyorsunuz Rus parmağı olduğu iddia ediliyor. Courier Mail gazetesi de manşetten şöyle demiş: “Sevgili Bay Putin, G20 vesilesiyle Brisbane’i ziyaret ettiğiniz için teşekkür ederiz. Ama zirveye geçmeden önce Avustralyalıların duymak istediği bir şey var: ÖZÜR DİLERİM.”

koala diplomasisi

Daha iyi bir fotoğraf düşünülemez: Kucağınızda dünyanın en tatlı hayvanı, yüzünüz gülüyor, en saf haliyle PR… Koala diplomasisi…

Batılılar bilir böyle işleri, Avustralya’nın Brisbane şehrinde toplanan G20 liderlerinin kucağına birer koala verdiler, şenlik başladı. Sevimsiz ekonomi-siyaset toplantısı karnavala döndü. 

Fotoğraflar uzun uzun baktırıyor gerçekten. Örneğin Putin’in hiç oynamayan yüz kaslarında hafif bir tebessüm belirmiş; Obama zaten ‘Koala bizim işimiz’ havasında; Dilma Rousseff “Ben yağmur ormanından geliyorum kardeşim, koala neymiş” deyip idareten tutuyor gibi… Alman Merkel, uzaktan uzaktan seviyor, kare vermemiş. Hindistan Başbakanı Narendra Modi, “Abi ben hiç sevmem öyle hayvanlı mayvanlı” diyerek çıkmış işin içinden, “Nerede yetiştiriyorsunuz bunları” pozunda Avustralya Başbakanı Tony Abbott’tan bilgi alıyor. 

Bir de devlet başkanları eşlerinin milli park gezisi var. Belli ki daha şenlikli geçmiş o. Sare Davutoğlu güzel kucaklamış ama eldivenle koala tutmak fazla kibar kaçmış. Singapur başbakanının eşi Lee Hsien Loong şefkatli, annesi gibi koalanın. Çin başkanının eşi Peng Liyuan havalı. Ama ben İtalyan başbakanının karısı Agnese Landini’ye bayıldım; “Elbisem kolsuz” demeden kucaklamış sivri tırnaklı yavruyu. 

Cesaret puanıysa Avustralyalı başbakan eşi Margaret Abbott’a gelsin. Koala kolay, herkes boynuna o yılanı dolayamaz… Abbott dolamış.  

Gevezelik yeter, biraz işin ‘nasıl’ına bakalım. Queensland eyaletinin koalaları arada bir böyle diplomasi işlerinde de kullanılmak üzere yetiştiriliyorlar. Yoksa, öyle kolay kolay insanın kucağında duracak bir hayvan değilmiş. Ver ağacı, sarılsın saatlerce ama insan dediğin koalanın doğasına aykırı. 

Eğitimciler anlatıyor; bu iş için eğitilen yavruları günde 10 dakika kucaklayıp gezdiriyorlar; yetişkinleriyse yarım saat. Üç gün sonunda bir gün tatil yapıyor koala. Ağaca sarılıp uyumaktan ibaret günlük rutinine dönüyor. 

Dünya liderleri aldırdı mı bilmem ama koala eğitmenlerinin kucak heveslilerine bir tavsiyesi var: Bir koala tutarken hareketsiz durun. Bir ağaç olduğunuzu farz edin. Alttan kucaklayın ki, düşmeyeceklerinden emin olsunlar, sonra onlar da sizi kucaklar.”

Ağaç olmayı önermek güzel. Tabii bazılarına zor gelebilir.