Mutfak midede, yatak odası memede, banyo kalçada

GQ'nun bu ay yayımlanan yeni sayısında, harikalar kitabı Atlas Obscura'yı ve onun saklı hazinelerini yazdım. Aşırı beğendiğim bir mekânla ilgili parçayı buraya alıyorum. Atlas Obscura'dan ayrıca bahsedeceğim. 
“Aslan yattığı yerden belli olur” mu desem, “Yuvayı dişi kuş yapar” mı? Belki ikisi birden… Meksika’nın Tijuana şehrindeki benzersiz ev ‘La Mona’ hiçbir tarife sığmıyor. En az New York’taki Özgürlük Heykeli kadar etkileyici ve Gaudi’nin Barcelona’daki Casa Batlló’su kadar da karizmatik bir kadın-ev La Mona.

Peki neden gecekonduların arasında sanatın zafer çığlığı gibi duruyor? 30 yıl önceye gidelim. Sanat öğrencisi Armando Garcia 1987’de, Tjiuana’nın iki sene sonraki 100’üncü yaş gününü kutlamak üzere bir anıt eser inşa etmek isteğiyle şehrin yetkililerine başvurur. Kafasından geçen anıt şöyle bir şeydir: Beş katlı bir kadın! 

Yetkililer Garcia’yı “Sen başka bir şeyler düşün” diye geri gönderir. Ama sanatçı başka şey düşünmez. Sağdan soldan, başka sanatçı arkadaşlarından da yardım alarak, 18 tonluk, beş katı aşan yükseklikte, bir parmağı göğü işaret eden ve her görenin dimağını çatlatan bir eser inşa eder. Ev için esinlendiği model, Garcia’nın eski kız arkadaşlarından biridir. Adını da La Mona koyar.


La Mona sadece güzel ve etkileyici dursun diye dikilmiş değil. Garcia yıllarca karısıyla (eve model olan kadın değil) onun içinde yaşadı. Yatak odaları La Mona’nın memelerinde, çalışma odası kafasında, mutfak midede, banyo ise kalçadaydı. Şu an ev, Tijuana’nın gurur kaynağı; şehirle özdeş bir eser. Garcia içinse bir çalışma atölyesi; çünkü o, yeni inşa ettiği bir başka kadın-evin içinde yaşıyor artık.

yürümek aşındırır

Her iktidar hareketten korkar. Statüko üzerine kurulmuştur onlar. Tahkim edilmişlerdir. 
Nedeni nasılı, olurunu olmazı daha aylarca tartışılacak ama Kemal Kılıçdaroğlu’nun ‘Adalet Yürüyüşü’ hiçbir şey yapmadıysa iki  şey gösterdi bu ülkeye: Hareketin heyecanını evvela. Masabaşı siyaset istemeyenleri sahaya çağırdı. Öyle ya, herkes sahada bulunmak ister. “Buyurun öyleyse” dedi… 
İkincisi, “Ben onla yürümem, şunla yürümem” diyenlerin oluşturduğu boş kümeyi açığa çıkardı. 
Yürümemek de haktır elbette. Ama “Hayır ben yürümeyeceğim” diye ısrarla söylenmek nedir? “Şunlarla yürümem” cümlesini kurmak, bana öyle geliyor ki yürümemenin niyetine girmektir aslında. Statükonun… Öyle veya böyle nihayetinde iktidarın… 
Bakalım harekete geçmenin, gündemin dizginlerini iktidarın elinden çekmenin meyvesini alacak mı Kılıçdaroğlu? Bir zamanlar onun yerinde olan Bülent Ecevit'e, ‘Karaoğlan’ lakabını açık havadayken vermişlerdi. Acaba Kılıçdaroğlu da onu büyütecek bir imkâna rast gelecek mi? 

Gelmese  de, bu ülkede Demirel’den beri yürümeyi hakir gören (‘Yollar yürümekle aşınmaz’ı hatırlayın) sağ iktidar zihniyetini yürüyerek aşındırmayı (bir an için bile olsa) becerdi sayılır. Demirel, daha sonra bu lafı temize çekmeye çalışırken "Kimse beni yanlış çıkarmak için daha fazla yürümemiştir" de diyecekti. 
Bir de bu oldu işte. Demirel yine yanlış çıktı.  
PS: Fotoğrafın sahibini bilen var mı?

ama bu delilik artık


Geçen sene biraz güçtü ama bu sene Deniz’le takip edebiliyoruz Tour de France’ı… O henüz çok umursamıyor ama olsun notlarımızı geçelim biz!

1.
Bu sene Kemal Sunal sempatikliğindeki Sardinyalı Fabio Aru’yu destekliyorum. İyi, çalışkan, genç bir genel klasman bisikletçisi. Üstelik İtalyan. Yıllar sonra fark ettim; bir yerde bir İtalyan varsa onu destekleme eğilimim var. İspanyollar da olur. Ama maalesef yine genel klasman adayı İspanyol Alejandro Valverde daha ilk turda gitti; tutacak İspanyol kalmadı. 
2.
Tur’un hep gidenleri konuşuluyor zaten. Nasıl konuşulmasın? Aynı kaza sonucu Cavendish sakatlandı; Sagan da kovuldu. Öncesi sonrası çok tartışıldı ama bende kalan şu olacak: Sagan ile Cavendish birbirleri hakkında en kötü bir söz söylemedi; bilakis “Olur böyle şeyler” deyip geçtiler.
3.
Dikkat buyurun; bu şekilde davranan adamların ikisi de birer Tour de France rekoruna koşuyordu. Cavendish en çok etap kazanan isim olmak için efsane Eddy Mercxx’in peşindeydi (Dört etabı kalmıştı 34 etaplı Merckx’i yakalamaya). Sagan ise bu sene de yeşil mayoyu alsa (ki muhtemelen alacaktı) altı defa üst üste yeşil mayo kazanan Alman Eric Zabel’i yakalayacaktı (Gelecek sene de geçerdi artık). Cavendish’in işi ilerleyen yaşı dolayısıyla zora girdi; Sagan’ınsa yeni bir altı-yedi senelik seri yakalaması gerekiyor. Bu adamların kükremesi, etrafı yakıp yıkması beklenir. Seslerini bile yükseltmediler. Bisikletçiler biraz böyle. Bu sporu sevmek için bir neden daha.
4.
2017 Tur’unun bize sporu sevmek için verdiği bir nedenden daha bahsedelim. Burgundy’de biten Troyes - Nuits-Saint-Georges etabının galibi Alman Marcel Kittel ve Norveçli Edvald Boasson Hagen arasındaki fotofinişle belirlendi. Sonuçta altı milimetrelik farkla Kittel kazandı. Ama gerçekten delilik bu. 213.5 km bisiklet sür; finişe teker tekere gir; milimle kazan. Daha iyi, daha çılgın bir final düşünebilir misiniz?   

5.
Tur’un sürprizlerinden biri de pelotonun içine düşen güneş şemsiyesiydi. Fotoğrafta sevimli görünüyor; küçük bir detay ama öylesine zalim olabilir ki. Bu yarışı birkaç bisikletçi açısıdan bitirebilirdi tek bir şemsiye; neyse ki atlattılar. 

çayını içtin mi, kupanı yıkadın mı?

Zen nedir hakikaten? Aşağıdaki diyalog en dağınık, en dikkatsiz günler için kulağa küpe olsun. Benim bu nasihate çok ihtiyacım var.  
- Zen nedir, diye bir genç sorar.
- Çayını içtin mi, diye cevaplar ustası. 
- Evet
- Kupanı yıkadın mı?
- Evet.
- Güzel, işte Zen budur. 
Juan Carlo Kreimer’in ‘Bisiklet-Zen’ isimli kitabında rastladım, yazar-din adamı Thomas Merton tarafından aktarıldığı söylenen bu anekdota (Habitus Kitap, Çev: Ata Atay). Bir ufak not: Özelde Tour de France günlerinde, genelde her zaman iyi gider bu kitap. 

yaşar kemal donmuş gölün ortasında ne arıyordu?

Şu hayatta en çok hayıflandığım şeylerden biri Yaşar Kemal’i tanımamış olmak. Röportaj için falan da değil, yanıbaşına biraz olsun oturmak, anlattıklarını dinlemek isterdim.  Geçen hafta, ellinci sanat yılı vesilesiyle söyleştiğim yönetmen Ali Özgentürk, onu ve kuşağını tarif ederken “Büyük nefeslerin insanıydı onlar” demişti. Özgentürk de Yaşar Kemal gibi Adanalı. Beraber epey vakit geçirmişlikleri var. Hiç teşrikimesaide bulundunuz mu, diye sorunca İsveç’te geçen bir anılarını anlattı. Büyük nefeslerin bazen küçücük anlardan geçtiğini not düşmek için buraya alıyorum… 
(...)
Beraber çalıştınız mı hiç?
- Çalıştık. Çok matrak bir anımız vardı bak; onu hatırladım şimdi. Onun ‘Ortadirek’ romanını film yapmak istiyordum. 12 Eylül öncesiydi… Öldürülme tehlikesi vardı; o yüzden Stockholm’de yaşıyordu o zamanlar. Gittim. Ortadirek’i senaryolaştırmak için çalışmaya başladık. İki buçuk ay kaldım orada. Epey tartıştık tabii bir yandan da… Tilda Abla rahmetli sağolsun, olağanüstü güzel bir insandı; çok katlandı bize. İlk günlerden birinde, “Kalk” dedi, “Gidiyoruz.” Gece 10-11 falan… Zannediyorum ki, gidip bir barda falan bir şeyler içeceğiz. Yürüdük yürüdük, donmuş bir göle geldik. “Hadi düş önüme, gölün üzerinde gideceğiz biraz da” dedi. Ben tabii korkuyorum, istemiyorum. “Ben her gün üzerinde yürüyorum; korkma” dedi. Yok mok derken, bir çekti elimden, buzun üzerine pat diye oturdum. Demir gibi buz. Neyse ileri yürümeye başladık. Elinde de bir torba var; içinde ne olduğunu bilmiyorum. Bir yere geldik; baktım, dallar çıkmış buzun içinden. 
Ağaç mı var gölün ortasında?
- Evet, ağaç var bildiğin… Yaşar Abi “Geldik” dedi… Torbasını açtı. Yiyecek, öte beri bir şeyler. Dallarda kuş yuvaları… Meğer her gün onlara yemek getirirmiş, donmuş gölün üzerinden geçerek. Sonra her gün beraber gittik oraya. Yaşar Kemal böyle bir insandır işte. Bir daha doğmaz böyle insanlar… Küçük deliliklerin, büyük cesaretlerin, büyük nefeslerin insanlarıydı onlar…

istanbul'da saflık ve kötülük

John Berger, 1979’da İstanbul’a gelmiş, uzun uzun dolaşmış şehirde, vapura binmiş, insanların arasına karışmış. İstanbul ve insanları hem büyülemiş onu, hem epey düşündürmüş; ona, şu aşağıdaki satırların da olduğu yazılar yazdırmış.
“ (…) İstanbul’un öznel karşıtlıkları ne akılla akılsızlık, ne erdemle günah, ne müminle zındık, ne de zenginlikle yoksulluk - nesnel karşıtlıklar dev boyutlu olsa bile. İstanbul’un öznel karşıtlıkları saflıkla kötülük; ya da bana öyle geldi.”*
40 yıla yakın zaman geçti Berger’ın satırlarının ardından. Bahsettiği öznel karşıtlıkların, saflık ve kötülüğün üzerine düşünüyorum şimdi ben de. Vardığım yer sevimsiz: O saflık yok. Kötülükse almış yürümüş. 
Sosyal medyada muhtemelen para karşılığında insanlara korkunç şeyler söyleyen, küfürler eden yaratıklardan bahsetmiyorum. Onlar başka bir sınıfa giriyor artık; adlarını anmaya, yaptıklarından bahsetmeye değmeyecek kadar aşağılıklar. 
Derdim, müteveffa Berger’ın bugün İstanbul’da vapura, metroya, minibüse binebilseydi görecekleriyle ilgili. 
Otistik çocuklarıyla yolculuk eden anne babaya (ve daha beteri çocuğa) kötü muamele yapan ve sonuçta gözyaşları içinde minibüsten inmelerine neden olan yolcu-muavin-şoför üçlüsüne tanık olacaktı mesela.
Ya da otobüste yorgunluktan yıkılan el kadar bir Suriyeli çocuğa yer veren yaşlı bir adamcağıza (ve daha beteri çocuğa) edilmedik laf bırakmayan (çocuk mülteci olduğu için elbette) bir başka zalim insan görecekti. Birisi videoya çekmiş bu anları, izliyoruz. Adamcağız “Çocuk bu, masum” diyor. Demek zorunda kalıyor.  
Gündelik zulüm… Hani karıncaları düşünmeden, öylesine ezmek gibi… Bir insan bir ufacık çocuğu düştüğü yerden kaldırmayacaksa, bir engelliyi değil daha beter engellemek sırtına alıp taşımayacaksa niye yaşar?  Başka ne işe yarar bir insan? Neden dindarından laikine herkes her zaman haksızlığa uğradığını düşünüyor bu ülkede? Şunları insanlara reva görecek ne haksızlığa uğramış olabilirler ki?
Binlerce örnek var daha yüreğimizi karartan. Katıksız kötülük sahneleri… Berger’ın bahsettiği, bir zamanlar var olduğunu söylediği o saflığıysa ben artık göremiyorum. Gitgide kararıyor yüreğimiz. Maalesef. 
*Boğaz’da (O Ana Adanmış - John Berger, Metis, Çev: Yurdanur Salman)  

temmuz tam bu işe göredir bana kalırsa

Günler geçer ve çalışır şafağın değirmeni,
Kim bilebilir ki kimi, neyi eskittiğini?
Ben ne kadar önemserdim kendimi, hay Allah!
Sen ne kadar kumraldın aynalarda, hay Allah!
Temmuz tam bu işe göredir bana kalırsa,

Gel bağışlayalım birbirimizi...

Turgut Uyar 

Fotoğraf, Singapurlu yönetmen Kirsten Tan'ın Tayland'da geçen filmi 'Pop Eye'dan..

biz burayı dolduralım!

Adam (gerçekten de ‘adam’, kadın olduğunu hiç sanmıyorum) birgün denize bakıp diyor ki: “Biz burayı dolduralım!” Boğaziçi’ni seyre dalıp bunu demek için insan ruhunun nasıl bir mengeneye sıkışmış olması gerekir? 

Koltuğunun altına sıkıştırdığı projeyle gelip “Bakın burada Şemsi Paşa Camii var; onun önüne kazık çakalım, yolu genişletelim; insanlar da oradan yürüsün gitsin” diyebilmek, Mimar Sinan’ın denize nazır yaptığı camiyi karaya hapsetmekte bir beis görmemek için nasıl bir akıl gerekir? Peki ya bu projeyi görüp de “Hadi oradan” dememek, bilakis kabul etmek için? Düşünüyorum ama şuurunu bu denli kaybetmenin nedenini bulamıyorum. Bir insan bunu nasıl teklif edebilir! Kendi aklını Mimar Sinan’ın üstünde görecek özgüvene nasıl sahip olabilir!

Ruhumuz örselendi iyice. Mantık da yok. Vicdan cılız. Ama gek gek konuşmak bizde. İleride, bugünleri içi boş özgüvenin Türkiye’yi ele geçirdiği dönem olarak anacaklar. Bu özgüvenin nereden geldiğini araştırınca ne bulacaklar acaba? 

Toplumsal olarak IQ’umuzun giderek düşmesi bir neden olabilir mi?

çin'i tanımak için neler okumalıyız? (madeleine thien'in listesi)

Madeleine Thien’in, yeni yayınevi ‘Hep Kitap’tan çıkan romanı ‘Bundan Sonra Her Şey Biziz’i -biraz da tesadüfen- bir çırpıda okudum; çok da beğendim (Blogda da bir alıntıya yer vermiştim).
1974 doğumlu, Çin kökenli Kanadalı Thien, yaşına göre olgun bir yazar (“43 yaşında tabii ki olgun olacak” diyecekseniz deyin ama şunu da bilin; roman, çok daha tecrübeli bir elden çıktığı izlenimi veriyor). Zarif cümleler, cesur seçimler, zor bir kurgu… Hepsi bir arada... Kırıp dökmeden,  Çin’in son elli yılının içinden ustalıkla geçiriyor sizi Thien. Bu ustalık ciddi takdir de görüyor. Kitap geçen sene İngiltere’nin en önemli edebiyat ödülü Man Booker’a aday gösterilen beş kitap arasına girmişti. 
Diğer kitapları da belli ki iyi. Türkçe’ye çevrilmeyen ‘Dogs at the Perimeter’, ‘Certainty’, ‘The Chinese Violin’, ‘Simple Recipes’ isimli romanları var. Bir başka Kanadalı, Nobel ödüllü Alice Munro, ilk kitabı ‘Simple Recipes’in ardından, “Belli ki müthiş bir yazar doğuyor; anlatımındaki rahatlık ve berraklık parmak ısırtıcı” demiş. O dediyse, tamamdır. 
Ben çok sevdim Thien’i; siz de bilin, tanıyın istedim; Hürriyet Kitap Sanat için, e-posta üzerinden bir röportaj yaptım yazarla (Geçen cuma yayımlanmıştı; şuradan okuyabilirsiniz). Elbette, gazetenin sınırları dar geldi; kısaldı röportaj; bazı soru-cevaplar da giremedi. En azından bir cevabını buraya alayım. 
Yazarın hem bizzat kendisi hem romanın ana kahramanı Çin’den ayrı düşmüş Kanada’da yaşayan ve bir noktada Çin’i keşfetmesi gereken kişiler olduğundan; bizler de Çin’i hep konuşup hemen hiç tanımadığımız için “Çin hakkında ne okuyalım, ne seyredelim” diye sormuş, bir liste istemiştim. Sağolsun üşenmemiş, “Yine de eksiktir” notunu düşerek, ciddi bir liste sıralamış. Tabii kendisinin bu kitabı yazmak için  okumakla yetinmediğini, koca Çin coğrafyasını Çin Seddi’nin Taklamakan Çölü’ne karışıp eriyen son taşına kadar arşınladığını da bilelim. Hem okumuş hem gezmiş… Çin’i tanımak için bizim kısmetimize düşenlerse aşağıda (Maalesef Türkçe’de pek bir şey yok). 

Madeleine Thien’den Çin 101

  • Çin tarihçisi Jonathan Spence’in kitapları (‘The Search of Modern China’, ‘Mao Zedong: A Life’, ‘The Gate of Heavenly Peace: The Chinese and Their Revolution’, ‘The Memory Palace of Matteo Ricci’ ve diğerleri, Türkçe’de tek bir kitabı var:  Wang Hatunun Ölümü (Metis)
  • Ma Jin’in ‘Beijing Coma’ ve ‘Red Dust’ isimli kitapları (Türkçe’de bu ikisi de yok ama Martı Yayınları’ndan çıkan ‘Cenneti Öldürmek’ isimli bir başka roman var) . 
  • Jung Chang’dan ‘Wild Swans’ (Bu da yok Türkçe’de). 
  • Colin Thubron - Shadow of the Silk Road (Türkçe, maalesef)
  • Liao Yiwu - The Corpse Walker, Real Life Stories - China From The Bottom Up
  • Bei Dao ve Xi Chuan’ın şiirleri
  • David Hinton’dan ‘Hunger Mountain: A Field Guide to Mind and Landscape’
  • Perry Link - An Anatomy Of Chinese
  • Shen Congwen - Border Town
  • Denise Chong - Egg on Mao
  • Yiyun Li’nin tüm eserleri (‘Gold Boy, Emerald Girl’le de tanınan bu yeni nesil, parlak yazarın Türkçe’de Domingo’dan çıkmış ‘Bin Yıllık Dua’ isimli öykü toplaması mevcut). 
  • Leslie Chang - Factory Girls
  • Louisa Lim, Evan Osnos ve Ian Johnson’un son ‘kurgu-dışı’ kitapları (Bunların içinde New Yorker’dan Osnos’un ‘Age of Ambition - Chasing Fortune, Truth and Faith in the New China’sıyla Pulitzer ödüllü Johnson’ın ‘Wild Grass’ı epey meşhur. Lim’in ‘The People’s Republic of Amnesia’ ise okuru Tiananmen günlerine götürüyor; Thien’in de sularına yani). 

Bonus: 

- Xu Bing ve Ai Weiwei’nin sanat eserleri
- Jia Zhangke’nin filmleri (Bizde sanırım bir tek ‘Günahın Dokunuşu’ oynadı.
  
Tüm listeyi buraya geçtikten sonra hayret ettim doğrusu. Neden bu kadar az biliyoruz, okuyoruz, seyrediyoruz Çin’i? Üstelik ‘Gelecek orada” dediğimiz, geleceğin de çoktan geldiğini bildiğimiz halde.


en uzak sahilin keçileri

İmroz hakkında anlatacak daha çok şey var. Dünkü konudan devam edelim.

Yıllar sonra ilk defa araba kullandım İmroz’da. Geri dönmeye çalışırken biraz çizdim aracın arkasını ama olsun, özlemişim. Ada’nın inen çıkan, kıvrılan, köyden köye dolaşan yolları araba kullanmak için harika; üstelik ıssız, kimseler yok ortada. Daha da iyisi, biraz antrenman yapıp, bisikletle gitmek. 

Bisiklet demişken, Cumhurbaşkanlığı turunun bir etabı buraya da alınabilir belki. Önermiş olayım. Hasbelkader alınırsa, "Zamanında önermiştim" deyip caka satarım. 

İlk defa geldiğim bu adayı başka yerlere pek benzetemedim. Kendine özgü, dingin ama tuhaf bir yer. Uzak bir kumsala kapanıp (bir kumsala ne kadar kapanılırsa artık) dışarıyı unutmak için ideal; ama deniz ve güneş için değil. Uzak koylarda Bulgar ve Rumen plakaları görünce jeton düştü; buralar Karadeniz sahilleri gibi biraz ama onların ışıkla yıkanmışı… Seveni veya tanısa sevecek olanı çoktur elbette. Ben bir de kışını, fırtınasını, dalgasını görmek; arabalı vapur iptalleriyle mahsur kalmak isterdim. 

Adalar küçüktür, herkes birbirini tanır elbette ama peki ya Gökçeada Merkez'deki Atatürk heykelinin insana fazladan yakınlık hissi vermesi? Belki dev gibi olmamasından, belki yüksek bir kaidede durmamasından, belki arkasındaki duvarın mütevazılığından, geçerken heykele bir selam veresiniz geliyor. 


Bu arada, Ada’ya geldik çünkü buraya gelen başkalarını haberleştirmek istedik. 1960’lardaki Kıbrıs Krizi’nden itibaren evlerinden, barklarından edilen, türlü eziyetle Yunanistan'a, ABD’ye, Avustralya’ya, artık nereye gidebiliyorsa oralara göçmek zorunda bırakılan Rum nüfus geri dönüyor. Gidenlerin kendisi, çocukları, torunları… Çocuklar okuyabilsin diye, Ada’da yıllar önce kapatılmış olan okullar açılıyor. Devlet de destekliyor üstelik. AKP hükümetinin nadir olarak yaptığı iyi şeylerden biri bu (Bozuk saat bile günde iki defa doğruyu gösterir ya!). Güzelim çocuklar okul bahçesinde koşturup duruyor. Yetişkinlerse heyecanlı; biraz da tedirgin. Çünkü her haber onlara yeni bir saldırı olarak dönebilir. (Bu arada Levent Kulu'nun fotoğraflarıyla benim haber burada). 
Nitekim haberin yayımlanmasından sonra aldığım bir mailde, okur “Neden bunlara iyilik yapılıyor, ülkemizi bölme planının bir parçası mı bu da” diye hesap soruyordu benden. Bu ülkede yüreğimiz küçüle küçüle kayboluyor. Fark etmiyoruz bile. Varmış gibi yapıyoruz. 

Bir önceki post'ta da bahsetmiştim: Açık cezaevi meselesi… Geri dönenlerden, o dönemi yaşayan birçok kişi, İmroz’a birdenbire getirilip konan ‘gardiyansız’ cezaevinden ne kadar ürktüklerini anlattı. Can güvenlikleri kalmadığından Ada’dan ayrılmışlar. Yani topraklarının ellerinden alınması, kamu hizmetlerinde türlü zorluklar çıkarılmasının yanında bir büyük sebep de cezaeviydi. O dönem İmroz’da neler olmuş diye bakarken, siyasetbilimci Elçin Macar’ın bir konuşmasına denk geldim (Bianet’ten Özgür Kaymak, 2014’te çok derli toplu bir şekilde haberleştirmiş; bir bölümü buraya alıyorum): 

(…) Elçin Macar konuşmasının devamında MGK kararları içerisinde yer alan cezaevi meselesinin de 1966’da gündeme geldiğini hatırlattı. Bu cezaevi 30 bin dönümlük bir alanı kaplayacaktı, tam açık bir cezaevi hüviyetinde olacaktı, cezaevinde hiçbir jandarma bulunmayacak ve yalnız savcılar tarafından yönetilecekti.
Cezaevi yapılması kararının ardından altı ay içerisinde 1600 Dereköy sakininin 300’den fazlası İstanbul’a ve Avustralya’ya göç etti.
Adada cezaevi mahkumlarının Rumların evlerine girdiği, mallarını çaldığı, kadınlara tecavüz edildiği şeklinde haberlerin duyulması üzerine İstanbul Başkonsolosu Karandreas hükümetten aldığı izinle 6-11 Haziran 1966 tarihleri arasında iki adayı dolaştı.
Yunan Dışişleri Bakanlığı’na yazılan metin şöyleydi: ‘Dereköy’de cemaat komitesinin başkanı, papazlar ve iki senedir işsiz olan öğretmenler bıçaklı olarak dolaşan mahkumların yüzünden artık köylerinde yaşamanın imkansız olduğunun altını çizdi.
‘Hiçbir kadının evin dışında dolaşması mümkün değil, erkekler kadınları ve çocukları korumak için gece gündüz nöbet tutuyor. Sakinler Yunan hükümetine mübadele olsun dediklerini iletmemi istediler.
‘Köyden ayrılırken ‘bizi kurtarın, bizi kurtarın’ diye bağırdılar.’
(…)”

Unutmadan, Hikmet Hükümenoğlu'nun geçen sene yayımlanan ve çok iyi eleştiriler alan romanı 'Körburun', aynı konuyu, hayali bir Prens Adası kurgulayarak İstanbullu Rumlar açısından işliyordu. Henüz okumadıysanız, tavsiyemdir (Şuraya da Hükümenoğlu'yla 'Körburun' üzerine yaptığım röportajı iliştireyim). 
Bu acı izleri silmeye çalışıyor yeni gelenler. Unutmak mümkün değil tabii ama çok da hatırlamamaya çalışıyorlar. Bir de ayakta kalmaya. Ekonomik açıdan durumlar fena. Çoğunluğunun geldiği Yunanistan’da da fena. Burada da. Ne yapılabilir? Yapabilen bir kafe açıyor. En çok rağbet edilen iş bu. Ama sözbirliği etmişçesine herkes aynı sıkıntıdan (“Ada’nın sezonu sadece iki ay”) dem vururken bu iş ne kadar makul? Dayanmalarını umarım. Sadece yeni gelenlerin değil, tüm İmroz halkının. Fakirlik, kök salmasın orada; insanlar güneş, rüzgâr ve zeytinler içinde yaşayıp gitsin. 

Dönüşte elbette yine arabalı vapur... Çantamızda kekik, zeytinyağı, bal. Yol arkadaşı bu defa adanın keçileri. Onlarınki maalesef zorunlu bir yolculuk.

ay sarayında