inceden bir algı inşası

Batı basınının Mısır'la ilişkisi sıkıntılı. Arap Baharı diyerek adlandırdığı sürecin ilk günlerinde de böyleydi; şimdi de aynı. O günlerde meseleyi anlayana dek, züccaciyeci dükkanındaki fil gibi çok kırıp döktüler, ama bu defa sebep farklı. Darbeye darbe diyene kadar çok vakit geçti. Kendi hükümetlerinin pozisyonunu anlayıp (özellikle ABD'de) ona ayak uydurana dek etliye sütlüye dokunmayan çok haber yazıldı. Bugünkü durumda da, sokağa dökülen insanları birbirlerinden ayırmaya başladılar. Daha fenası, onları tarihsel özne konumundan soyutlamaya çalışıyorlar.

Bu sonuncusu epey incelik istiyor. İlk bakışta hissedilmeyen bir tür algı inşası...

Yukarıdaki imaj dünkü Observer'ın (ipad edisyonu) açılış sayfasından. Ordu müdahalesi sonucunda hayatını kaybedenler için 'scores' ifadesi kullanılmış. Bu denli muğlak bir ifade ('çok sayıda' anlamına geliyor), çocuklar bile bilir, ciddi bir gazetenin standartlarında böylesi bir olaya uygun değildir. Örneğin kimse 11 Eylül'de 'scores of people - çok sayıda insan' öldü demez, diyemez. Bu ifade, insanı nesneye endeksleyen, dahası yüksek bir rakamı vermekten kaçınarak algıyı tahrif eden bir ayıptır. Üstelik olayı haberleştirme imkânı çok da zor değilken... Örneğin, haberin içinde tahmini rakamları görüyoruz.. 

İkincisi, gazete olayları daha başlıkta Müslüman Kardeşler ve ordu arasında geçen bir mesele şeklinde gösteriyor ki, bu da başlı başına bir ayıp. Söz konusu başlıkta meydanları dolduran göstericiler, itiraz eden insanlar yok, sadece Müslüman Kardeşler var. Ordu, savunmasız insanlara değil, Müslüman Kardeşler'e (yani bir örgüte) saldırıyor. Protestocu kimliklerinden arındırılmış, bir örgütün dar ve belirleyici tanımına hapsedilen insanlar... Bu önemli. İnce bir iş. Haberin devamını okuyanları boş verin, sadece başlığı gören ve geçen binlerce insan için konu orada bitiyor. Sanki ortada denk bir mücadele varmış gibi...

Son olarak, alttaki fotoğrafa geçelim. International Herald Tribune'un bugünkü açılışı. Kan ve Mursi. Kanı döken ordu ortada yok. Romantik belki ama değil. Silah yok, ateş eden yok, vurulan da yok. Kan ve Mursi eşitlenmiş sadece. O kadar olaydan sonra seçilecek fotoğraf sizce bu mudur? 

Daha çok örnek var. Gördükçe üzülüyorsunuz. 

don't tell the girls that he's back in town

Amsterdam'ın harika kitabevi American Book Center'da dolaşırken gördüm. Pride and Prejucide'in yepyeni bir baskısı... Kapaktaki espri pek güzel. "Aman kızlarınızı eve kapayın, Darcy etrafta dolanıyor" deniyor. Biraz abartılı bir yorum olabilir; zira bu fotoğrafı Twitter'da paylaştığımda kızlarımız tepki gösterdi. Darcy'i yedirtmeyiz, diyen var mesela (canımsın Baharcım, selam.)  Belli ki Darcy konusunda bir hassasiyet mevcut. Bu sarsılmaz inançta özellikle Colin Firth'in Darcy'sinin payı olduğunu düşünüyorum. Adam çıtayı çok yüksellti sonuçta.

Her neyse Pulp'un esprili bir yorumla bastığı diğer klasikler aşağıda. Naçizane favorim Robinson Crusoe.

tek grafikte müteahhit muhafazakâr türkiye

2013'ten memleket manzarası...

2 adet yat limanı
2 adet beş yıldızlı otel
AVM
Kongre merkezi
Cami (muhafazakâr camiayı 'ecdad yadigârı' tersanenin halline ikna etmek için mi?)
Otopark
Restoranlar, sinema
Bir de, sosyal ve kültürel alanlar parantezine sıkışmış ne olduğu belirsiz birkaç yapı...

Yukarıdaki, müteahhit muhafazakâr memleketimizin tek grafiklik izahı.

Haliç Tersanesi alanına bunlar inşa edilecek. İhaleyi alan şirket, şehirdeki tecrübeli kuruluşlar ve kişilerle beraber hareket edeceklerini, kimseyi karşılarına almak istemediklerini söylemiş. İhaleden sonra bizlere de fikir sorulacak yani... Burası da gitmiş demektir, geçmiş olsun.

İhalenin sonuçlarıyla ilgili Milliyet haberi, 'Tamince'nin çılgın projesi' şurada. 

Pınar Öğünç'ün Haliç Tersanesi'nin şehirdeki anlamına dair, Radikal'deki muazzam yazısı ('Bunlar' tersane AVM'ye de mi karşı?' da burada. 

Grafik de Milliyet'ten (25 Temmuz 2013) 

bayrakları bayrak yapan...

Tamam, her dergi kapağını önemser ama en iyi kapak bile dergiyi sattırmaya yetmiyor. İki şey daha lazım: insanların ürünü konuşması ve reklam. İlki bu işin en mühim öğesi elbette ama reklamsız da bir hayat yok. 

Peki iyi dergi reklamı var mı? 

Çok az. Ama birazdan okuyacağınız benim bugüne kadar gördüğüm en iyi kampanya ve estetik eşiklerinin neden bu denli yüksek olduğunu bilmediğim Portekiz'den çıkma (bkz: dünyanın en güzel gazetesi) 

Reklama konu derginin adı Grande Reportagem. İş sahalarına uygun şekilde, beş dakikada bayraklarla dünya turu yapıyorlar.  Rakamlar, bayraklar, habercilik... Hepsi işin içinde (bazı rakamların konsepte uysun diye biraz abartıldığını söyleyebilirim, ama günahı yok) 

Somali, Çin, ABD, Kolombiya... Hiç hesapta yokken yeni bir şey öğrenmediniz mi? Haber dergisi tam da bunu yapar zaten. 

Reklamcı arkadaşlar için not: Reklam ajansı FSB, Lisbon. 

Bu haberi Buzzfeed'de gördüğümü de not edeyim.  

blöfçünün edebiyat rehberi

İtiraf herkesi rahatlatır... Book Riot'takiler de itiraf edip (biraz da başkalarının itiraflarını didikleyip) rahatlamış. Bir dolu kitabın yanından bile geçmediğimiz halde kendimizi onları okumuş gibi gösteriyoruz, diyorlar. Yukarıdaki grafik işbu blöfçülüğün belgesi... Muhteşem Gatsby, 1984, Gurur ve Önyargı, Bülbülü Öldürmek, daha niceleri... Birçoklarının, okumadığı halde üstüne atıp tuttuğu kitaplar.

Grafiğin sağ yarısında da "sürekli aklımda ama bir türlü fırsat bulup okuyamadım" denilen kitaplar duruyor. Bence pek fark yok. O kitaplar da ilk fırsatta sol tarafa, yani blöfün serin, püfür püfür koridorlarına geçiyor.

Derdim şu: Memleket için de böyle bir grafik hazırlansa keşke. Dün bu dileği (ve grafiği) Twitter'da paylaştığımda, mevzu biraz harladı. Birkaç itiraf geldi bile. Oğuz Atay'ın Tutunamayanlar'ı mesela epey itirafa konu olacak, belli. Bilimum Orhan Pamuk ve Elif Şafak kitapları da...

Korkak güreşmek yok. Kendi itirafımı buraya düşmeyecek değilim: İnce Memed'in sadece ilk cildini okudum ama sorsanız tümü hakkında ahkam keserim (neyse, buraya kadarmış demek ki!)

Eşelersem daha da çıkar.

Siz de eşeleyin!

Book Riot'taki yazı için buraya.

yalancılar kayıt altına

Bu aralar yalanlarla yürüyoruz. En üst düzey siyasetçiler gözümüzün içine baka baka yalan söylüyor. Her zaman böyleydi, tamam da, bu denli pervasız hiç olmamıştı sanki. En basiti Dolmabahçe'deki cami.  Ayrıntıları biliyorsunuz...

Bundan sonra ne olacak peki? Hiç söylenmemiş gibi mi davranacağız? 

Newsroom'un ilk sezonundan dördüncü bölüm tam da bu konuyu işler. Mesele Obama'nın Hindistan gezisi masrafları. Birdenbire ortaya çıkan bir haber, gezinin ABD'ye günlük 200 milyon dolara patladığını söyler. Kaynak yok, kanıt yok, sadece bir cümle... Bu da ülkenin kadrolu faşistlerini azdırmaya yeter. Obama'nın vatandaş parasıyla sefa sürdüğü üzerine sayfalarca yazılıp çizilir, yayın yapılır.  

Müdahale gecikmeli de olsa Newsroom'dan gelir. Anchorman Will McAvoy ve ekibi konuya el atar ve iddianın asılsızlığını kanıtlarla çürütür. Haberi kapatırken, McAvoy, konuyu en çok harlandıran üç kişiye, Temsilciler Meclisi üyesi Michelle Bachmann ile iki ünlü neocon radyocu Glenn Beck ve Rush Limbaugh'ya atfen şunları söyler: 

"Halka bile isteye ve sadece kendi çıkarlarını gözeterek yalan söylediler. Bu kişiler bundan sonra tıpkı cinsel tacizciler gibi yasalarca kayıt altına alınmalı ve hayatlarının sonuna dek isimleri önce bu yalanla anılmalı."

Dizi belki, kurgu murgu ama söylenmesi gereken bazen tam da bu. Yoksa unutuyoruz. 

Bu arada, Newsroom çok eleştirildi ama söz konusu dördüncü bölümün finali bence en iyi kapanışlar arasına girer. Mevzu Kongre üyesi Gabrielle Giffords'un vurulması. Eşlik eden şarkı Coldplay'den Fix You. Yukarıda izleyebilirsiniz. 

şeyh uçmaz mürit uçurur