Yeni fark ettim. Twitter’daki şu muazzam Quite Interesting hesabı,‘companion’ sözcüğünün kökenini paylaşınca jeton düştü. Tıpkı ‘companion’da olduğu gibi İspanyolca’daki ‘compañero’ sözcüğünün kökeninde de ekmek ve paylaşmak var. İspanyolca’da, demek ki İspanya’da ve Latin Amerika’da (bu arada çeşitli türevleriyle Katalanca ve Portekizce’de de) ekmeğini paylaşanlara, ‘compañero’ deniyor. Yani bildiğimiz ‘yoldaş’.
Almanlar’da ‘kamerad’, Fransızca’da ‘camarade’, İngilizce’de ‘comrade’. Daha birçok dilde de türevleri… ‘Oda arkadaşları’ demek. İspanyolca ‘camarada’dan türetmişler. Bu arada İspanyol dilinde de ‘camarada’, 'compañero’ ile ortaklaşa kullanılıyor.
Odayı paylaşanlar… Acaba kardeş gibi mi paylaşıyorlar, ev arkadaşı gibi mi, orasını bulamadım. Bu arada, kardeş de elbette ‘karındaş’dan. Aynı karından olanlar. Annelerinin karnını paylaşanlar. (Japonca ve Çince’de de ‘fikir’ paylaşılıyor; şuradan tüm dillerdeki ‘yoldaş’lara bakabilirsiniz).
Bizim yoldaş Rusça ‘tavariş’ten. Doğrudan ‘yol arkadaşı’ anlamına geliyor. Wikipedia’ya göre Rusça’daki ‘tavariş’ de zaten eski Uygurca’dan geliyor. Uygurca’dan başlayan çember Türkçe’de tamamlanmış.
Belki Rusça dolayımına da girmemiştir, doğrudan Uygurca’dan almışızdır ‘yoldaş’ı ama hiç sanmıyorum.
Şunu söyleyebilirim ama: Keşke almasaydık.
Keşke ekmeği bölüşseydik. Yoldaş yerine, İspanyolca’daki gibi keşke ‘ekmekdaş’ deseydik, ‘aşdaş’ belki. Yol yerine ekmeği paylaşsaydık. Ekmeği bölüşmek, beraber yürümekten daha iyi geliyor.
Herkes kendi yoluna gidebiliyor bir süre sonra. Yolu beğenmeyen çıkabiliyor. Başka yollar önerenler çoğalıyor, hiç bitmiyor. Yolu hızlı yürüyenler, yavaş yürüyenler, yorulanlar, sıkılanlar…
Ama ekmeği bölüşmekte fazladan bir fedakârlık var. Fazladan bir kardeşlik. Muhabbet. Bitmeyecek bir bağlılık, bir minnet. Ekmeğin sonu var çünkü, sınırlı. Onu bilerek paylaşmışsın. Yarısına razı olmuşsun. Öteki de doysun diye.
Her şey dilde başlıyor, dilde bitiyor. Ekmeği paylaşsaydık, aslında her zaman ekmeğimizi paylaştığımızı anlasaydık, Türkiye’de sol daha güçlü olurdu belki, kimbilir…
Her neyse olan olmuş. O halde:
Sevgili ekmek arkadaşlarım, ev arkadaşlarım, yol arkadaşlarım… Emek arkadaşlarım…
1 Mayıs’ınız kutlu olsun.
Yazinin yarisina kadar sana itiraz etmeye hazirlaniyordum bence yoldas daha guzel diye :) ama oyle guzel aciklamissin ki ekmegi paylasanlarin bagliligini muhabbetini artik compañero kelimesini daha bi cok seviyorum. Ellerine saglik
YanıtlaSilsenin ne diyeceğini çok merak ediyordum :) mutlu oldum
YanıtlaSil