Dilin bir azizliği değil, ilk zamanlar gerçekten bir tiyatro sahnesi gibi düzenlenirmiş ameliyathaneler. Ne yapıldığını öğrencilere gösterebilmek için. Ameliyatları halktan kimselerin seyrettiği de olurmuş. Ameliyat sonrası doktorların alkışlandığı da.
Sahne şeklindeki ilk ameliyathanelerin bazıları bugüne dek korunmuş. Londra'da, Philadelphia'da...
Bugüne ulaşmış en eski tıbbi sahne Kuzey İtalya'nın Padova'sında. Yapım yılı 1595. Ama o bir ameliyathane değil. O bir 'anatomical theater', yani anatomi tiyatrosu. Türünün ilk örneği. Öğrencilere insan vücudunun içini dışını gösterebilmek için inşa edilmiş. Avrupa'nın en eski tıp merkezlerinden birinde, Padova Üniversitesi'nde 1222 yılında kurulmuş.
Hâlâ ayakta.
*
Bugün Dünya Tiyatrolar Günü'ydü.
Virüs salgınının, perdeleri kapamaya mecbur ettiği bir tiyatrolar günü.
İtalya'daki ilk koronavirüs ölümü Padova'nın Vo kasabasındaydı. Anatomi tiyatrosunun şehrinde. 21 Şubat'ta. Kuzey İtalya bir ayda, salgının tüm dünyada en sert vurduğu yer haline geldi.
Doktorlar, hemşireler, tüm sağlıkçılar kelle koltukta savaşıyor şimdi. Alkışlanıyorlar da. Ama bu defa sadece can kurtardıkları için değil. Kendilerini feda ettikleri için de.
Sahnede onlar var.
Veba salgınını da yaşamış Shakespeare, “Tüm dünya bir sahnedir” diye yazarken böyle günleri de aklına getirmiş miydi?
Alttaki boş sahne, Padova Üniversitesi'ndeki anatomi tiyatrosu
Columbo adındaki televizyon dizisini hatırlarsınız belki. Bir bölümünde camlı tavandan bir ameliyatı seyrediyor (aslında kan tuttuğu için seyredemiyor). Demek ki 1970'lerde Los Angeles'taki bir hastanede de bu tip bir ameliyat odası varmış.
YanıtlaSilBen Columbo'ya yetişemedim ama bir yerlerde bulsam seyrederim. O tür sarsak zeki karakterleri hep sevmişimdir. Siz yazınca aradım; şurada buldum sahneyi. Hem Leonard Nimoy da varmış bölümde. https://columbophile.com/2017/05/28/episode-review-columbo-a-stitch-in-crime/
YanıtlaSilBen de hayal meyal hatırlıyordum. Sonra Kara Şimşek'le başlayan bir nostalji gecesinde bir bölümünü seyredip, bayılıp box set'i aldık. Dizide çok ilginç yüzler var. Çıtır bir Kim Cattrall (ki ilk sahnede havuzdan çıkıyor), Jamie Lee Curtis gibi yeniler, Dick van Dyke, Prisoner dizisindeki Patrick McGoohan, hatta Johnny Cash. Her bölümde farklı karakterlerle ve makyajla karşımıza çıkan aktörler var, çocuk kitaplarında sayfada saklanan ördeği bulmak gibi. L. Nimoy tabii benim için de creme de la creme oluyor.
SilBen de Peter Falk'u, Berlin Üzerinde Gökyüzü'nde seyrederken şaşırmıştım. Kendini oynuyordu ve Batı Berlinliler ona, daha doğrusu Columbo'ya bayılıyordu. Şimdi yazdıklarınızı da okuyunca bulup izlemek farz oldu; varolun :)
SilAilemde doktorlar dolu, o nedenle duymuştum bu terimi. Fakat şu an bile tüm eğitim hastanelerinde olan bir sistem bu, sadece hijyen sistemi geliştiği için öğrenciler biraz daha uzaktan, elektronik ekranlardan ve cam gerisinden izliyorlar. Fakat bu tablolarda sadece tıp öğrencileri değil, halka da açık sanki? Bu ilginç olurdu işte! :)
YanıtlaSilEvet evet eskiden halk da seyredermiş. Muhtemelen hepsi için geçerli değildir. Bir üniversite sayfasında okudum, seyircili performans gibi olabiliyor diye. Esasen öğrenciler için. Bugünkü geliştirilen versiyonları çok daha kullanışlıdır da işte o klasik amfitiyatronun biraz dışına çıktılar artık sanırım.
YanıtlaSil